EEG Nedir,Niçin ve Nasıl Çekilir? EEG Dalgaları Nelerdir?
EEG (Elektroensefalografi) çalışmaları ile ilgili olarak ilk olarak Richard Caton (1842–1926) tavşan beyninde spontan ve sürekli bir aktivite göstermiştir.Daha sonra Hans Berger insan EEG'si ile ilgili ilk önemli bilgileri elde etmiştir.Son olarak da günümüzdeki EEG çekimine en yakın şekilde 1929-1938 yıllarında galvanometre ile insanda saçlı deriden EEG kaydı alınmıştır.
Bu makalede EEG nedir,EEG neden çekilir,EEG nasıl çekilir,EEG dalgaları,EEG dalgalarının durumunu etkileyen faktörler anlatılacaktır.
EEG, beyin faaliyetleri sırasında kendiliğinden oluşan, sürekli ritmik potansiyeller veya reseptör faaliyetlerine bağlı olarak uyarılmış durumda biraz daha farklı olan elektriksel potansiyeller ve bunların değişimlerinin yazdırılması yöntemidir.Fizyolojik olarak EEG'de elde edilen elektrik potansiyelleri, binlerce hücreye ait iyon akımının cebirsel toplamıdır.
1-)En önemli kullanım alanı epilepsi (sara) tanısı ve tipinin belirlenmesidir. (Epilepsi Nedir?)
2-)İlaca dirençli epilepside cerrahi tedavi kararının verilmesi aşamasında yardımcı olmaktadır.
3-)Bilinç ve algı bozuklukları, koma, unutkanlık, dikkat bozukluğu veya demansa neden olan nörolojik hastalıkların tanısında kullanılır.
4-)Bazı psikiyatrik hastalık durumlarında mevcut olabilecek nörolojik ya da nöropsikiyatrik etkenlerin saptanmasında kullanılır.
5-)Narkolepsi gibi bazı uyku bozukluklarının araştırılmasında kullanılır.
6-)Koma durumundaki hastalarda beyin ölümününden emin olunmak için kullanılır.
EEG, kafatası çevresine yerleştirilen elektrotlar yardımı ile elde edilir.Genelde kayıt saçlı deri üzerinden alındığı için hiçbir şekilde ağrı ve acı hissedilmez.EEG kaydı almak için kullanılan 2 tip elektrot vardır.Bunlar aktif elektrot ve referans(indifferent) elektrottur.Aktif elektrot kaydın alınacağı aktif alana yerleştirilir.Referans elektrot ise potansiyeli sıfır olarak kabul edilen yani elektriksel aktivite göstermeyen yere(örneğin kulak memesi) yerleştirilir.Kullanılan bu elektrot çeşidine göre EEG kayıt tipi de değişim göstermektedir.Eğer aktif ve referans elektrot arasındaki fark kaydedilecekse buna monopolar EEG kaydı,iki aktif elektrot arasındaki potansiyel kaydedilecekse buna da bipolar EEG kaydı adı verilir.Unipolar kayıt, elektrot altındaki yerel aktiviteye ek olarak zayıf da olsa uzak bölgelerin aktivitelerini de içerir.Bu yüzden bipolar kayıt yerel aktivite hakkında unipolar kayıta göre daha iyi bilgi vermektedir.
Klinikte ise EEG kaydı için beyne çok sayıda aktif elektrot yerleştirilir.Elektrot, aktivitenin meydana geldiği odaktan uzaklaştırıldıkça kaydedilen potansiyelin amplitüdü(yüksekliği) azalır.Aktivitenin senkronizasyonu elektriksel olarak çok daha büyük sinyaller üretilmesine sebep olur.Kafatasından kaydedilen EEG kaydında yukarı sapmış dalga yüzeydeki eksitasyondan ya da derin tabakalardaki inhibisyondan kaynaklanabilir.EEG dalgalarının oluşum sırası şu şekildedir:
1-)Bilgiler beyne frekans modülasyonlu (FM) sinir uyartıları sağanağı şeklinde iletilir.
⇓
2-)Bilgilerin ulaştığı bölgelerdeki nöronlar aktive olur
⇓
3-)Dış uyaranlara karşı alınan motor eylem kararı alanır.
⇓
4-)Eylemin cinsine göre beynin çeşitli alanlarındaki nöronların aktiviteleri kendini gösterir.
⇓
5-)Beyindeki nöronların her tür aktivitelerinin, hacim iletkeninde oluşturduğu potansiyel değişmeleri, EEG olarak kaydedilir.
1-)Teknisyen kafanızı ölçer ve elektrotları nereye takacağını belirlemek için özel bir kalemle işaretler.
2-)Teknisyen elektrotları kafa derinize özel bir yapıştırıcı ile bağlar.Bazen bunun yerine elektrotlarla kaplı özel elastik bir başlık kullanılır.
3-)EEG çekimi genel olarak 60 dakika sürer.Ama örneğin uykuyla ilgili bir problem araştırılıyorsa ve hekim uyumanızı söylerse daha uzun sürebilir.
Test sırasında gözler kapalıyken rahat bir konumda durun ve rahatlayın. Çeşitli zamanlarda, teknisyen sizden gözlerinizi açıp kapatmanızı, birkaç basit hesaplama yapmanızı, paragrafı okumanızı, bir resme bakmanızı, birkaç dakika derin nefes almanızı veya yanıp sönen bir ışığa bakmanızı isteyebilir.
EEG çekimi sırasında vücut hareketleriniz video kamera tarafından yakalanırken, EEG beyin dalgalarınızı kaydeder. Bu birleşik kayıt doktorunuzun durumunuzu teşhis etmesine ve tedavi etmesine yardımcı olabilir.
EEG çekimi sona erdikten sonra eğer bir yatıştırıcı almadıysanız,elektrotlar kafanızdan çıkarılır ve gayet normal bir şekilde anında normal hayatınıza geri dönebilirsiniz.
EEG dalgaları beynin elektriksel aktivitesini kaydeder.Hangi beyin kısmında problem olduğu sonuçlarda görülebilir ve buna göre yorumlamalar yapılabilir.Bu beyin kısımları aşağıdaki gibidir:
Oksipital Korteks
Beynin bu kısmı görüntülerin algılanması ve işlenmesinden sorumludur.Video,fotoğraf gibi görsel uyarıcılar kişiye verildiğinde beynin bu kısmı normalde aktif hale geçer.
Parietal Korteks
Parietal lob motor işlevlerden sorumlu kişidir.Birey kendine ait işlerini yaparken örneğin kendi için önemli olan bir bilgi veya olayı algıladığında bu kısım EEG'de aktif hale geçer.
Temporal Korteks
Bu kısım dil ve konuşma ile ilgilidir.
Frontal Korteks
Frontal lob,insanlarda diğer memelilere göre daha büyüktür.Bu kısım bilgiyi işleme ve algılama fonksiyonlarını görür.Gelecekle ilgili plan yapmada aktifleşir.
1-)Alfa Dalgaları
• Berger ritmi: EEG dalgalarından alfa dalgası 8-13 Hz frekansında ve 50 μV amplitütündedir.
• Alfa dalgaları sessiz-sakin ortamda, gözler kapalı, zihnen ve bedenen tam istirahatte iken kendini gösterir.
• Pariyetal ve özellikle oksipital bölgede daha belirgindir.
• Derin uykuda kaybolur, dominant hemisferde yüksekliği daha fazladır.
• Gözler açıldığında, duyusal uyaranlar alındığında veya zihin bir problemle meşgul olduğunda alfa ritmi kaybolur.Buna alfa blokajı veya desenkronizasyonu adı verilir.
• Alfa dalgalarının kaynağı talamokortikal bağlantılardır.
Alfa ritminin frekansını yavaşlatan faktörler:
* Kanda glukoz seviyesinin azalması
* Vücut sıcaklığının düşmesi
* Glukokortikoit hormonların miktarında azalma
* Arter kanında PCO2artışı
• Tersi durumlarda ise alfa frekansı yükselir.
2-)Beta Dalgaları
• Beta Ritmi: EEG dalgalarından beta dalgası13-30 Hz frekansında ve 20 μV amplitütündedir.
• Beta ritmi frontal bölgede daha belirgindir.
• Pek çok uyaran varlığında ve aşırı zihin aktivitesi olduğunda EEG kaydında daha yoğun olarak görülür.
• Beta ritminin kaynağı kortekstir.
• Beynin hasara uğrayan bölgelerinde azalır veya tamamen kaybolur.
3-)Teta Dalgaları
•Teta Dalgaları: EEG dalgalarından teta dalgası 4-8 Hz frekansında ve 20-100 μV amplitütünde yavaş dalgalardır.
•Teta dalgaları uyanıkken sağlıklı erişkinde görülmez.
•Çocuklarda görülmesi normaldir.
• Fokal korteks altı lezyonların varlığında,metabolik ensefalopatide,orta düzlemin derinliklerinde lezyon olduğunda ve sıklıkla hidrosefalide EEG kaydında teta dalgaları görülür.
•Ayrıca, uyuklama, sevinç ve keder gibi durumlarda genç erişkinlerde de görülebilir.
4-)Delta Dalgaları
•EEG dalgalarından delta dalgası frekansı en az (0,5-4 Hz), yüksekliği ise en fazla olan dalgadır.
•Yeni doğanda (bir yaşa kadar) ve uykunun 3-4. safhalarında dominant ritimdir.
•Korteks altı lezyonların varlığında,yaygın lezyonlar olduğunda,metabolik ensefalide ve hidrosefalide görülür.
•Erişkinde frontal, çocuklarda ise oksipital bölgede daha belirgindir.
•Delta dalgaları kortikal nöronlarca oluşturulmaktadır.
Serebral etkinliğin derecesi ile EEG ritminin ortalama frekansı arasında, etkinlik arttıkça frekansta da artma şeklinde bir genel ilişki vardır. Delta dalgaIarı baygınlık, anestezi ve uyku sırasında,tetadalgaları psikomotor durumlarda ve çocuklukta,alfa dalgaları gevşemiş durumda,beta dalgaları ise yoğun zihinsel etkinlik durumunda ortaya çıkar.
1-)Yaş
2-)Bilinç düzeyi (uyku)
3-)Hipokapni (hiperventilasyon) yavaş ve yüksek genlikli dalgalara sebep olur.
4-)Hipoglisemi
5-)Hipotermi
6-)Düşük glukokortikoidler
7-)Beynin uyanıklık durumu, duysal uyaranlar, beyin hastalıkları, droglar ve vücuttaki kimyasal değişimlere bağlı olarak değişimler gösterir.
Bu makalede EEG nedir,EEG neden çekilir,EEG nasıl çekilir,EEG dalgaları,EEG dalgalarının durumunu etkileyen faktörler anlatılacaktır.
EEG Nedir?
EEG, beyin faaliyetleri sırasında kendiliğinden oluşan, sürekli ritmik potansiyeller veya reseptör faaliyetlerine bağlı olarak uyarılmış durumda biraz daha farklı olan elektriksel potansiyeller ve bunların değişimlerinin yazdırılması yöntemidir.Fizyolojik olarak EEG'de elde edilen elektrik potansiyelleri, binlerce hücreye ait iyon akımının cebirsel toplamıdır.
EEG Neden Çekilir?
1-)En önemli kullanım alanı epilepsi (sara) tanısı ve tipinin belirlenmesidir. (Epilepsi Nedir?)
2-)İlaca dirençli epilepside cerrahi tedavi kararının verilmesi aşamasında yardımcı olmaktadır.
3-)Bilinç ve algı bozuklukları, koma, unutkanlık, dikkat bozukluğu veya demansa neden olan nörolojik hastalıkların tanısında kullanılır.
4-)Bazı psikiyatrik hastalık durumlarında mevcut olabilecek nörolojik ya da nöropsikiyatrik etkenlerin saptanmasında kullanılır.
5-)Narkolepsi gibi bazı uyku bozukluklarının araştırılmasında kullanılır.
6-)Koma durumundaki hastalarda beyin ölümününden emin olunmak için kullanılır.
EEG Nasıl Çekilir?
 |
| Unipolar ve Bipolar EEG Kaydı |
EEG, kafatası çevresine yerleştirilen elektrotlar yardımı ile elde edilir.Genelde kayıt saçlı deri üzerinden alındığı için hiçbir şekilde ağrı ve acı hissedilmez.EEG kaydı almak için kullanılan 2 tip elektrot vardır.Bunlar aktif elektrot ve referans(indifferent) elektrottur.Aktif elektrot kaydın alınacağı aktif alana yerleştirilir.Referans elektrot ise potansiyeli sıfır olarak kabul edilen yani elektriksel aktivite göstermeyen yere(örneğin kulak memesi) yerleştirilir.Kullanılan bu elektrot çeşidine göre EEG kayıt tipi de değişim göstermektedir.Eğer aktif ve referans elektrot arasındaki fark kaydedilecekse buna monopolar EEG kaydı,iki aktif elektrot arasındaki potansiyel kaydedilecekse buna da bipolar EEG kaydı adı verilir.Unipolar kayıt, elektrot altındaki yerel aktiviteye ek olarak zayıf da olsa uzak bölgelerin aktivitelerini de içerir.Bu yüzden bipolar kayıt yerel aktivite hakkında unipolar kayıta göre daha iyi bilgi vermektedir.
Klinikte ise EEG kaydı için beyne çok sayıda aktif elektrot yerleştirilir.Elektrot, aktivitenin meydana geldiği odaktan uzaklaştırıldıkça kaydedilen potansiyelin amplitüdü(yüksekliği) azalır.Aktivitenin senkronizasyonu elektriksel olarak çok daha büyük sinyaller üretilmesine sebep olur.Kafatasından kaydedilen EEG kaydında yukarı sapmış dalga yüzeydeki eksitasyondan ya da derin tabakalardaki inhibisyondan kaynaklanabilir.EEG dalgalarının oluşum sırası şu şekildedir:
1-)Bilgiler beyne frekans modülasyonlu (FM) sinir uyartıları sağanağı şeklinde iletilir.
⇓
2-)Bilgilerin ulaştığı bölgelerdeki nöronlar aktive olur
⇓
3-)Dış uyaranlara karşı alınan motor eylem kararı alanır.
⇓
4-)Eylemin cinsine göre beynin çeşitli alanlarındaki nöronların aktiviteleri kendini gösterir.
⇓
5-)Beyindeki nöronların her tür aktivitelerinin, hacim iletkeninde oluşturduğu potansiyel değişmeleri, EEG olarak kaydedilir.
EEG Çekimi Sırasında Neler Yaşanır?
1-)Teknisyen kafanızı ölçer ve elektrotları nereye takacağını belirlemek için özel bir kalemle işaretler.
2-)Teknisyen elektrotları kafa derinize özel bir yapıştırıcı ile bağlar.Bazen bunun yerine elektrotlarla kaplı özel elastik bir başlık kullanılır.
3-)EEG çekimi genel olarak 60 dakika sürer.Ama örneğin uykuyla ilgili bir problem araştırılıyorsa ve hekim uyumanızı söylerse daha uzun sürebilir.
Test sırasında gözler kapalıyken rahat bir konumda durun ve rahatlayın. Çeşitli zamanlarda, teknisyen sizden gözlerinizi açıp kapatmanızı, birkaç basit hesaplama yapmanızı, paragrafı okumanızı, bir resme bakmanızı, birkaç dakika derin nefes almanızı veya yanıp sönen bir ışığa bakmanızı isteyebilir.
EEG çekimi sırasında vücut hareketleriniz video kamera tarafından yakalanırken, EEG beyin dalgalarınızı kaydeder. Bu birleşik kayıt doktorunuzun durumunuzu teşhis etmesine ve tedavi etmesine yardımcı olabilir.
EEG çekimi sona erdikten sonra eğer bir yatıştırıcı almadıysanız,elektrotlar kafanızdan çıkarılır ve gayet normal bir şekilde anında normal hayatınıza geri dönebilirsiniz.
EEG Sonuçları Ne Anlama Gelebilir?
EEG dalgaları beynin elektriksel aktivitesini kaydeder.Hangi beyin kısmında problem olduğu sonuçlarda görülebilir ve buna göre yorumlamalar yapılabilir.Bu beyin kısımları aşağıdaki gibidir:
Oksipital Korteks
Beynin bu kısmı görüntülerin algılanması ve işlenmesinden sorumludur.Video,fotoğraf gibi görsel uyarıcılar kişiye verildiğinde beynin bu kısmı normalde aktif hale geçer.
Parietal Korteks
Parietal lob motor işlevlerden sorumlu kişidir.Birey kendine ait işlerini yaparken örneğin kendi için önemli olan bir bilgi veya olayı algıladığında bu kısım EEG'de aktif hale geçer.
Temporal Korteks
Bu kısım dil ve konuşma ile ilgilidir.
Frontal Korteks
Frontal lob,insanlarda diğer memelilere göre daha büyüktür.Bu kısım bilgiyi işleme ve algılama fonksiyonlarını görür.Gelecekle ilgili plan yapmada aktifleşir.
EEG Dalgaları
1-)Alfa Dalgaları
• Berger ritmi: EEG dalgalarından alfa dalgası 8-13 Hz frekansında ve 50 μV amplitütündedir.
• Alfa dalgaları sessiz-sakin ortamda, gözler kapalı, zihnen ve bedenen tam istirahatte iken kendini gösterir.
• Pariyetal ve özellikle oksipital bölgede daha belirgindir.
• Derin uykuda kaybolur, dominant hemisferde yüksekliği daha fazladır.
• Gözler açıldığında, duyusal uyaranlar alındığında veya zihin bir problemle meşgul olduğunda alfa ritmi kaybolur.Buna alfa blokajı veya desenkronizasyonu adı verilir.
• Alfa dalgalarının kaynağı talamokortikal bağlantılardır.
Alfa ritminin frekansını yavaşlatan faktörler:
* Kanda glukoz seviyesinin azalması
* Vücut sıcaklığının düşmesi
* Glukokortikoit hormonların miktarında azalma
* Arter kanında PCO2artışı
• Tersi durumlarda ise alfa frekansı yükselir.
2-)Beta Dalgaları
• Beta Ritmi: EEG dalgalarından beta dalgası13-30 Hz frekansında ve 20 μV amplitütündedir.
• Beta ritmi frontal bölgede daha belirgindir.
• Pek çok uyaran varlığında ve aşırı zihin aktivitesi olduğunda EEG kaydında daha yoğun olarak görülür.
• Beta ritminin kaynağı kortekstir.
• Beynin hasara uğrayan bölgelerinde azalır veya tamamen kaybolur.
3-)Teta Dalgaları
•Teta Dalgaları: EEG dalgalarından teta dalgası 4-8 Hz frekansında ve 20-100 μV amplitütünde yavaş dalgalardır.
•Teta dalgaları uyanıkken sağlıklı erişkinde görülmez.
•Çocuklarda görülmesi normaldir.
• Fokal korteks altı lezyonların varlığında,metabolik ensefalopatide,orta düzlemin derinliklerinde lezyon olduğunda ve sıklıkla hidrosefalide EEG kaydında teta dalgaları görülür.
•Ayrıca, uyuklama, sevinç ve keder gibi durumlarda genç erişkinlerde de görülebilir.
4-)Delta Dalgaları
•EEG dalgalarından delta dalgası frekansı en az (0,5-4 Hz), yüksekliği ise en fazla olan dalgadır.
•Yeni doğanda (bir yaşa kadar) ve uykunun 3-4. safhalarında dominant ritimdir.
•Korteks altı lezyonların varlığında,yaygın lezyonlar olduğunda,metabolik ensefalide ve hidrosefalide görülür.
•Erişkinde frontal, çocuklarda ise oksipital bölgede daha belirgindir.
•Delta dalgaları kortikal nöronlarca oluşturulmaktadır.
Serebral etkinliğin derecesi ile EEG ritminin ortalama frekansı arasında, etkinlik arttıkça frekansta da artma şeklinde bir genel ilişki vardır. Delta dalgaIarı baygınlık, anestezi ve uyku sırasında,tetadalgaları psikomotor durumlarda ve çocuklukta,alfa dalgaları gevşemiş durumda,beta dalgaları ise yoğun zihinsel etkinlik durumunda ortaya çıkar.
EEG Dalgalarının Durumunu Etkileyen Faktörler
1-)Yaş
2-)Bilinç düzeyi (uyku)
3-)Hipokapni (hiperventilasyon) yavaş ve yüksek genlikli dalgalara sebep olur.
4-)Hipoglisemi
5-)Hipotermi
6-)Düşük glukokortikoidler
7-)Beynin uyanıklık durumu, duysal uyaranlar, beyin hastalıkları, droglar ve vücuttaki kimyasal değişimlere bağlı olarak değişimler gösterir.
 |
| EEG Dalgaları |
Yorumlar
Yorum Gönder