Parathormon(Paratiroid Hormonu,PTH) Nedir? Hiperparatiroidzm ve Hipoparatiroidzm

Parathormon(Paratiroid Hormonu,PTH) Nedir?

Parathormon Bezi Anatomik Yerleşimi

Parathormon (PTH) anatomik olarak tiroid bezinin arkasında bulunan ve genelde 4 adet olan paratiroid bezinden salgılanan,çeşitli yollarla kandaki Ca seviyesini arttıran bir hormondur.Yani parathormonun asıl görevi kalsitonin hormonu ile birlikte vücuttaki Ca ve P dengesini sağlamaktır.Parathormon, böbrekten Ca'un reabsorbsiyonunu (kana geri emilimini) arttırarak veya kemiklerden kana Ca geçişini arttırarak Ca dengesini düzenler.Ayrıca parathormonun D vitamini yapımını arttırma ve bunun etkisiyle bağırsaktan Ca emilimini arttırma görevi de vardır.
Paratiroid bezi histolojik olarak parathormonun asıl sentezinden sorumlu olan esas hücrelerle rolü henüz bilinmeyen oksifil hücrelerden oluşur.Parathormon 115 aminoasitlik preprohormon olarak sentezlenir.

Bu yazıda PTH (Parathormon) nedir,parathormonun etkileri nelerdir,hiperparatiroidzm ve hipoparatiroidzm,PTH testi ve daha fazlası anlatılacaktır.

Parathormonun Etkileri

1-)Deri:Parathormon kıl folikülü gelişiminde ve epitel-mezenşim etkileşimlerinde rol alır.

2-)Kıkırdak: Kıkırdak mineralizasyonunu geciktirmektedir. Genel olarak olgunlaşmamış hücrelerin çoğalmasını sağlamakta ve kemik farklılaşmasının son şeklini almasını yavaşlatmaktadır.Yani parathormon kemik ve kıkırdak üzerine olumsuz etki gösterir.

3-)Meme: Sütteki miktarı kandaki düzeyinin 10.000 katı kadardır. Laktasyonda memenin glandüler epitel hücreleri tarafından salınır ve salınım prolaktin tarafından kontrol edilir. Parathormonun meme gelişiminde veya laktasyon (süt verme) kontrolünde rolü olabilir. Parathormon infüzyonu ile süte geçen Ca miktarı artmaktadır.

4-)Düz Kas: Mesane, mide, duedonum (ince bağırsak) ve uterus (rahim) düz kaslarında gevşetici etkisi vardır.

5-)Uterus (Rahim) ve Plasenta: Koryon, plasenta ve desiduada parathormon yüksek düzeylere ulaşarak amnion sıvısına salınmaktadır.Parathormon, sıçan miyometriumunda gerilime bir cevap olarak sekrete edilmektedir.

Parathormon Fonksiyon Bozuklukları

Hiperparatiroidzm

Hiperparatiroidzm, paratiroid bezinin aşırı çalışması durumunu ifade eder.Bunun sonucunda parathormon miktarı artış gösterir.Böylece kanda Ca miktarı artar(hiperkalsemi), osteoklastik aktivite(kemik hücrelerinin yıkıma uğraması) artar ve vücutta yaygın dekalsifikasyon görülür.Aslında primer ve sekonder hiperparatiroidzm olarak ayrılmıştır.

Primer Hiperparatiroidzm

Hiperparatiroidzm

Parathormonun otonom(kendiliğinden) salınımı görülür.Primer hiperparatiroidzm genellikle paratiroid adenomu (yakaların %80'inde adenom bulunur), daha az olarak yaygın hiperplazi ve nadiren de paratiroid kanserine bağlıdır. Adenom herhangi bir yaşta ve her iki cinste de görülmekle beraber menopoz dönemindeki kadınlarda daha sıktır.Serumda yüksek parathormon ve Ca ile düşük fosfat durumuyla karakterizedir.

Sekonder Hiperparatirodizm

D vitamini eksikliği veya böbrek yetmezliği nedeniyle serum kalsiyumunu normal düzeyde devam ettirmek için oluşan paratiroid hiperplazisi(büyüme) durumunda parathormon salgılanımı artar. D vitamini eksikliğinde ve böbrek yetmezliğinde D vitamininin sentezi yetersiz olduğundan hipokalsemi görülür. Azalan kalsiyumun normal düzeye gelmesi için parathormon sekresyonu artar. Muhtemelen fizyolojik olan bu cevap sonuçta paratiroid hiperplazisine yol açar.

Hiperparatiroidzm Belirtileri

1-)Kemik ağrısı

2-)Karın gurultusu

3-)Aşırı yorgunluk

4-)Böbrek taşı

5-)İştah azalması

6-)Bulantı

7-)Kaşıntı ve depresyon

8-)Kabızlık

9-)Aşırı idrar çıkarma(Poliüri)

10-)Aşırı su içme(Polidipsi)

11-)Osteoporoz,osteomalazi


Hiperparatiroidzm Tedavisi

1-)Hiperfosfatemili hastalarda diyette fosfat kısıtlanır.

2-)Vitamin D ve oral kalsiyum verilir.

3-)Diyalizde alüminyum azaltılır.

4-)Semptomlara bağlı cerrahi müdahale yapılabilir.

Hipoparatiroidzm

Hipoparatiroidi konjenital(doğumsal) olabildiği gibi boyun veya tiroid ameliyatı sırasında bezin çıkarılmasına ya da idiopatik, otoimmün, hemokromatoza bağlı olarak görülebilen parathormon sekresyon azlığı ile karakterize bir hastalıktır.Hipoparatiroidzm sonucunda nöromuskuler hiperaktivite,hipokalsemi ve hiperfosfatemi meydana gelir.

Hipoparatiroidzm Belirtileri

Ebe Eli

1-)Ağız çevresinde parmak uçlarında ayaklarda parestezi(karıncalanma) görülür.

2-)Tetani ve kas krampları, daha ciddi hipokalsemi durumunda ise solunum kaslarında bile spazm gelişerek ölüme yol açabilir.Kalsiyumun 7 mg/dl altına düşmesiyle görülen tetanide chvostek işareti,trousseau işareti(ebe eli - karpopedal spazm) denen görüntüler ortaya çıkar.

3-)Psikiyatrik bozukluklar görülür.

4-)Saç ve tırnak anormallikleri görülebilir.

5-)Diş gelişimi bozulabilir.

6-)Epileptik tarzda nöbetler görülebilir.

7-)Halsizlik,kaslarda güçsüzlük görülebilir.

8-)Refleksler artar, konvülziyon görülebilir.

Hipoparatiroidzm Tedavisi

1-)Semptomların şiddetli olduğu durumlarda intravenöz kalsiyum infüzyonu ile acil tedavi yapılır.

2-)Uzun süreli tedavi ise oral vitamin D preparatları ile yapılır.

3-)Gerektiğinde tedaviye oral kalsiyum ilaçları eklenir.

Paratiroid Hormonu Kan Testi

Bir parathormon kan testi, doktorunuzun anormal kalsiyum seviyenizin paratiroid bezlerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamasına yardımcı olabilir. Testiniz, PTH seviyenizin kalsiyum seviyeniz için uygun olduğunu gösteriyorsa, yüksek veya düşük kalsiyum seviyelerinin başka bir nedeni vardır.

Eğer hiperkalsemi (kanınızda çok fazla kalsiyum) veya hipokalsemi (kanınızda çok az kalsiyum) belirtileri gösteriyorsanız, doktorunuz bu kan testini önerebilir.


Test İçin Hazırlanma


Genellikle kan testinden 10 saat önce yemek kesilir.Ayrıca bir gün önce ya da test günü belli ilaçları veya takviyeleri almayı kesmeniz gerekebilir.


Test Anı ve Sonrası


Koldaki bir damardan kan alınır.

Kan alan kişi, üst kolunuzun etrafına bir lastik bant bağlayabilir. Bu, bir yumruk yapmakla birlikte, damarların cildin yüzeyinin yanında daha görünür hale gelmesine yardımcı olabilir. Damara giren iğne küçük bir test tüpüne bağlanır.

PTH testi için sadece küçük bir kan gereklidir. Yeterli kan alındıktan sonra, görevli kişi iğneyi çıkarır.

Kan örneği daha sonra PTH, kalsiyum ve muhtemelen hormonlar, mineraller veya diğer maddeler için ölçüleceği bir laboratuvara gönderilir.


Parathormon Test Sonuçları


Bu testte üç tip parathormon ölçülür. Tam normal aralıklar, testi yapan laboratuvara göre değişir. Paratiroid hormon testi için normal aralıklar şu şekildedir:

N-terminali: 8 ila 24 pg / mL

C terminali: 50 ila 330 pg / mL


Bozulmamış molekül: 10 ila 65 pg / mL

Kalsiyum Metabolizması ve Görevleri

Parathormonun görevi Ca miktarını düzenlemek olduğu için Ca metabolizmasının ve görevlerinin bilinmesi hormonları anlamayı kolaylaştıracaktır.Ca kanda ortalama 9-10 mg/dl düzeylerinde bulunmaktadır.Günde ortalama 1000 mg Ca alımı gerçekleşir.Bunun 825 mg'ı gaita ile 175 mg'ı ise idrar ile atılmakta ve böylece zararlı olacağı için kanda fazla Ca bulunması engellenmiş olunur.

Kalsiyumun Görevleri

1-)Sinaptik ileti için yani sinirsel iletim için Ca gereklidir.

2-)Düz kas,kalp kası gibi kasların kasılması ve nöromuskuler eksitabilite için gereklidir.

3-)Kemik ve dişlerin gelişiminde rol oynamaktadır.

4-)Yumurtanın döllenmesi ve üreme fonksiyonları için gereklidir.

5-)Hormon ve nörotransmitter salınımının gerçekleşmesinde rol oynamaktadır.

6-)Kan pıhtılaşmasının gerçekleşmesi için olmazsa olmazdır.